Leerplichtambtenaar: meer zorgverlener dan handhaver

Leerplicht staat volop in de belangstelling op de nationale, regionale en gemeentelijke agenda’s.

Overheid en scholen slaan de handen ineen waar het gaat om leerlingen succesvol te begeleiden naar het behalen van een startkwalificatie (minimaal diploma HAVO, VWO of MBO niveau 2) en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Ook ouders hebben er veel voor over om hun kinderen een succesvolle schoolcarrière te laten doorlopen. Ze stellen alles in het werk om kinderen naar school te sturen wanneer er onderwijs wordt gegeven.

Handhaver
Soms echter botsen individuele belangen van ouders met de regels zoals die in de Leerplichtwet zijn opgenomen. Dat speelt onder andere rondom vakanties en buitengewoon verlof. Om ouders van leerplichtige kinderen goed te kunnen informeren over de spelregels voor vakantie en verlof voor leerplichtigen staat op de site van Leerplicht.net duidelijk beschreven wat wel en niet toegestaan is.

Daarnaast zijn er de afgelopen jaren regionale acties gehouden rond de vakanties. Door met name dit soort acties is de leerplichtambtenaar bekend geworden: een handhaver die op Schiphol gezinnen staande houdt die mogelijk een dag eerder vertrekken naar een mooie vakantiebestemming.

Zorgverlener
De dagelijkse praktijk is echter anders: volgens de wetgever moet het toezicht op de Leerplichtwet het karakter van maatschappelijk zorg dragen. Het schoolverzuim waar leerplichtambtenaren mee te maken krijgen is bijna altijd een signaal dat er iets met een kind aan de hand is. De praktijk heeft uitgewezen dat het verzuimen van school dieper liggende oorzaken heeft dan alleen maar het spannende “spijbelen”. Oorzaken hebben soms niets met de school te maken. De complexiteit van de problematiek rondom schoolverzuim en de daarmee samenhangende probleemgebieden zoals vandalisme, kleine criminaliteit, misbruik, huiselijk geweld, verslaving, tienermoeders, psychische problemen en schoolkeuze geven het beroep een extra dimensie. Naast het onderzoeken van verzuimmeldingen van scholen, participeren de leerplichtambtenaren dan ook in de zorgteams van scholen en de jeugdnetwerken van gemeenten.

Het betekent voor leerplichtambtenaren dat zij bekend moeten zijn met en betrokken moeten zijn bij de maatschappelijke hulpinstanties die vooral zorg bieden aan jongeren en hun ouder(s)/verzorger(s). Er is dan ook een nauwe samenwerking tussen leerplichtambtenaren en de medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming, Bureau Jeugdzorg, Advies en Meldpunt Kindermishandeling, Maatschappelijk werk, GGD/GGZ, Bureau Halt, Politie, Openbaar Ministerie en het Centrum voor Alcohol en Drugs.

De leerplichtambtenaren van De Ronde Venen en Abcoude schetsen hun gezamenlijk beroepsprofiel als volgt: “We werken vanuit een maatschappelijke zorgtaak, waarin handhaving een sluitstuk kan zijn om voor onze jongeren adequate zorg of hulpverlening te realiseren als dat op andere manieren niet lukt.”