De gijzeling van de polderbewoner

Je zou er kleurenblind van worden. Eerst moest het blauw worden. Als het aan het provinciebestuur van Utrecht had gelegen, zouden de groene weiden van Groot Mijdrecht Noord onder een laag water verdwijnen.En nu verkleurt het weer naar groen of misschien wel bruin.

De polder wordt, volgens het jongste inzicht van de provincie, een moeras. Ongeveer 400 hectare, vergelijkbaar met 600 voetbalvelden, verandert in rietland met waterpartijen. Net als een paar jaar geleden al gebeurde met Waverhoek, in de uiterste noordoostelijke hoek van de polder.

Natuurvrienden mogen dan razend enthousiast zijn over de grutto's, zilverreigers, lepelaars en andere vogels die hier komen uitrusten of voedselzoeken, voor de bewoners is het 'terug naar de middeleeuwen'.

Het tekent de sfeer in de droogmakerij Groot Mijdrecht. Waarom lukt het toch maar niet om draagvlak te vinden voor een metamorfose van het gebied? Morgen vergaderen de Staten voor de zoveelste keer over de polder. De bewoners zien het niet meer zitten: deze beker laten ze aan zich voorbijgaan. Ze sturen wel een advocaat.

Gebiedsontwikkelaar Peter van Rooy begrijpt dit wel. ,,Zíj zijn de klos. Ze worden al bijna twintig jaar gegijzeld en weten niet waar ze aan toe zijn. Waar dat door komt? De provincie Utrecht is niet bij machte dit project goed te laten verlopen, door zwak bestuur en slappe knieën. De provincie heeft de ruggegraat van een tuinslang.''

Groot Mijdrecht Noord wordt 'één van de toppers' uit een boek over veertig gebiedsontwikkelingen dat in september van zijn hand verschijnt. ,,Het is tijd dat het rijk de verantwoording overneemt. Dat kan in een middag tijd een uitvoerbaar plan op tafel liggen.''

Hij gelooft niet meer in de provincie als instantie die knopen gaat doorhakken. ,,We hebben al bekrachtigde besluiten gehad, die alsnog niet zijn uitgevoerd. Ik weet niet meer wat een besluit dan waard is, als ze de houdbaarheidsdatum van een pak melk hebben.''

,,Alle betrokken partijen hebben zich het moeras in gediscussieerd,'' vindt ook Jan Pieter Lokker. Hij hield zich als gedeputeerde bezig met Groot Mijdrecht Noord en is nu burgemeester van Bodegraven. Lokker stelt dat niet één oorzaak is te noemen voor het voortdurend uitblijven van een definitief besluit.

,,Ik zie verschillende oorzaken voor de stagnatie. Er is onderzoek op onderzoek gedaan, maar de uitkomsten en conclusies van elk nieuw onderzoek werden niet door alle partijen gedeeld. Daardoor bleef er die eindeloze discussie over wat wel en niet waar is. Verder zaten de overheden niet op één lijn en ontbrak een samenhangende en gedeelde visie op de toekomst van de polder. Ten slotte bestaat een te sterke focus op de bedreigingen, in plaats van het gericht zijn op de kansen. Als je vindt dat voor de besluitvorming het maatschappelijk draagvlak het belangrijkste criterium is, dan gaat het niet meer om welk plan het beste is.''

Petra Ket ziet namens Natuurmonumenten Waverhoek, het nieuwe natuurgebied bij Botshol, als hét voorbeeld voor de toekomst voor Groot Mijdrecht Noord. Sinds de herinrichting en de verhoging van het waterpeil is het aantal vogelsoorten verdrievoudigd tot een slordige 150. ,,In Groot Mijdrecht Noord is grote verandering noodzakelijk, dat is van nationaal belang. De afspraken hierover staan door alle partijen ondertekend ook al op papier. De bestuurders vinden het tot nu toe lastig om hun rug recht te houden tegenover de bewoners. Ze vinden het persoonlijke en emotionele belang tot dusver belangrijker dan het nationale belang.''

Dat bestuurders moeite hebben vast te houden aan het voornemen om het waterpeil te laten stijgen begrijpt Ket ook wel weer. ,,Het belang van bewoners is concreet. Dat van de natuur en waterbeheer abstract. Het is in dit gebied nu eenmaal onmogelijk om het iedereen naar de zin te maken.''

Ze meent dat het van groot belang is genoeg geld beschikbaar te hebben voor de mensen die schadeloos moeten worden gesteld. ,,Want zij moeten wel op een andere plek hun bedrijf kunnen voortzetten.''

De Rondeveense wethouder Ingrid Lambregts (CDA)houdt zich zo'n drie jaar met het project bezig. ,,De nut en noodzaak van maatregelen zijn voor bewoners en de provincie niet helder gemaakt. Bewoners die zeggen dat ze geen bodemdaling ervaren en geen last hebben van zoute kwel, zijn moeilijk te overtuigen. Door in versneld tempo verder te willen gaan, is in het verleden juist weerstand ontstaan tegen de besluitvorming.''

Rijk, waterschap en provincie hebben volgens Lambregts de kans op een definitief besluit begin 2008 laten liggen toen oud-minister Johan Remkes een rapport over de spraakmakende droogmakerij presenteerde. Remkes kwam toen tot de conclusie dat nieuw onderzoek noodzakelijk is.

Zie ook: Bewoners keren provincie de rug toe