19 Maart, de dag van de Leerplicht

Op 19 maart is het de Dag van de Leerplicht. Het ministerie van OCW, gemeenten en scholen staan op die dag stil bij het recht dat kinderen hebben om te leren.

Maar wat is de leerplicht?
Leerplicht hangt heel nauw samen met leerrecht, ofwel het recht op onderwijs. Dit geldt voor ieder kind, legaal of illegaal. Overal ter wereld wordt dit recht als een groot goed beschouwd. De eerste Leerplichtwet dateert uit 1900 en is aangenomen om kinderen te beschermen tegen kinderarbeid.

Vroeger moesten kinderen in fabrieken of op het land werken, waardoor ze niet naar school konden. De leerplicht was vooral naar ouders gericht. Als zij hun kinderen toch lieten werken en niet naar school lieten gaan, kregen ze een boete. En dat is nu nog steeds zo. Veel landen hechten zelfs zoveel waarde aan het recht op onderwijs, dat ze de jeugd via een wet verplichten om naar school te gaan. Nederland is één van die landen.

In Nederland kan elk kind naar school. Het belang van onderwijs voor het kind zelf en de samenleving is zo groot dat hiervoor de leerplicht is ingesteld. In ons land staan de rechten en plichten van ouders, leerlingen en schooldirecteuren precies aangegeven in de leerplichtwet. Deze wet is er kortweg gezegd voor om te waarborgen dat alle jongeren in Nederland aan het onderwijs kunnen en zullen deelnemen. Het doel van de leerplichtwet is dat jongeren zo goed mogelijk worden toegerust met kennis en vaardigheden die zij nodig hebben om een zelfstandige plek in de samenleving te verwerven. Een afgeronde schoolopleiding is daarvoor een eerste vereiste.

Bijna alle kinderen beleven hun eerste schooldag op vierjarige leeftijd. De kleuter is op die leeftijd nog niet leerplichtig, maar het is goed voor de ontwikkeling van het kind om samen met leeftijdgenootjes al naar school te gaan. De echte leerplicht begint op de eerste dag van de maand die volgt op de maand dat een kind vijf jaar is geworden. Volgens de huidige leerplichtwet moeten kinderen verplicht naar school vanaf hun vijfde jaar tot en met het schooljaar waarin ze 16 jaar worden (volledige leerplicht). Daarna geldt de kwalificatieplicht. Dit houdt in dat alle jongeren tot hun achtiende verjaardag onderwijs moeten volgen, tenzij ze een startkwalificatie (een diploma van een havo, vwo, of mbo2 opleiding) hebben.