B&W Aalsmeer aan de slag met rijksbezuinigingen in zorg

Het college van Aalsmeer ging 19 februari akkoord met de notitie ‘Hervorming van het sociale domein’. In deze notitie wordt de context van de hervormingen geschetst. Het College is bezig een zorgvuldige inventarisatie van het sociale domein te maken om inzicht te krijgen in de situatie in Aalsmeer. Ook staat hierin welke zorgtaken de rijksoverheid de komende jaren overhevelt naar de gemeente. Daarnaast is een planning opgenomen om een tijdige invoering van verplichte maatregelen te bewaken. Deze nota is op basis van het regeerakkoord gemaakt en kan dus nog veranderen omdat de Eerste en Tweede kamer zich nog over de nota moet uitspreken.

De taken die overgeheveld worden zijn de invoering van de nieuwe Jeugdwet, de overdracht van taken uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) naar de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en invoering van de (nieuwe) Participatiewet. Hiermee krijgt Aalsmeer meer verantwoordelijkheid voor een (nieuwe) groep kwetsbare tot zeer kwetsbare inwoners. Door samenwerking met Amstelveen kunnen we de decentralisatie snel oppakken. Waarbij ander gemeenten de samenwerking nog moeten zoeken.

Van rijk naar gemeente
Wethouder Ad Verburg, verantwoordelijk voor decentralisatie van AWBZ naar Wmo en de Participatiewet: ‘Volgens het rijk zijn de huidige landelijke zorgstelsels niet meer effectief: de kosten nemen toe en de vraag om zorg blijft groeien. Het rijk heeft daarom besloten om een aantal taken aan de gemeente over te dragen. De reden hiervoor is dat wij, als lokale overheid, de inwoners en de uitvoerende partijen in de regio beter kennen dan het rijk en ook slimmer kunnen organiseren. Het overheidsbudget voor deze taken is rond € 15 miljoen. Voor de uitvoering van diezelfde taken is het voorlopig verwachte budget dat voor Aalsmeer beschikbaar is, geschat op € 9 miljoen. Op alle terreinen die overgeheveld worden, zal door het rijk minder geld ter beschikking worden gesteld. We zijn dus als gemeente genoodzaakt om op veel terreinen te versoberen. We zetten hierbij grote vraagtekens of het niet te ver doorgevoerd wordt en of het niet ten koste gaat van de kwetsbaren. Binnen het gekorte budget zullen niet alle huidige taken en voorzieningen kunnen worden uitgevoerd. Een veranderagenda, de transformatie van het sociaal domein, is dan ook noodzakelijk. Om de bezuiniging van € 6 miljoen op te vangen, moet de gemeente op een aantal gebieden het aanbod versoberen en taken efficiënter regelen: meer doen met minder geld. De keuzes hierin zijn nog niet gemaakt en we pakken dit zeer zorgvuldig aan. Dit doen we als gemeente niet alleen maar samen met professionals in de zorgsector. Ook steunen we initiatieven van bewoners die zorgen voor de versterking van sociale samenhang. Elkaar helpen en voor elkaar klaar staan wordt steeds belangrijker.’

Nieuwe Jeugdwet
Wethouder Rik Rolleman, verantwoordelijk voor decentralisatie van de nieuwe Jeugdwet: ‘In een nieuwe Jeugdwet worden alle taken op het terrein van zorg voor de jeugd gedecentraliseerd naar gemeenten. Dit maakt het mogelijk om de ondersteuning aan jeugdigen en gezinnen in één hand te leggen en het gelijk om te vormen ‘van zorgen voor… naar zorgen dat...’. De in december jl. in de raad unaniem vastgestelde nota Jeugd en Gezin anticipeerde daar al op. In het collegeprogramma 2011-2014 Aalsmeer: “Investeren in de kracht van de samenleving” staat heel expliciet de visie op het sociale domein beschreven. Deze visie sluit aan bij de vraagstukken die nu door de decentralisaties ontstaan. In de Aalsmeerse samenleving blijkt de kracht van burgers en maatschappelijk middenveld bijzonder groot; zij doen al veel zelf. Soms wordt toch te veel geleund op de gemeentelijke overheid. De gemeente is er niet om wat wenselijk is te organiseren, maar om te voorkomen wat onwenselijk is en om met oog voor initiatieven in de samenleving de eigen kracht van burgers en de netwerken in de samenleving te versterken. Dit zal ook van grote noodzaak zijn omdat we ongeveer 300.000 euro minder krijgen van het rijk om deze taak uit te voeren.’

Taken AWBZ naar Wmo
Taken uit de AWBZ op het gebied van begeleiding en verzorging worden als ‘recht’ geschrapt in de AWBZ. Gelijktijdig is dit voor de Wmo een uitbreiding van deze functies en is net als bij de huidige gemeentelijke Wmo-taken, het ‘compensatiebeginsel’ van toepassing. Begeleiding is erop gericht om mensen te ondersteunen de regie op hun eigen leven te houden. Een voorbeeld hiervan is dagbesteding aanbieden aan dementerenden. Bij verzorging gaat het om ondersteunen van mensen met een lichamelijke beperking. Voorbeelden hiervan zijn hulp bij het uit bed komen, aankleden, sondevoeding, en het nemen van medicatie. Naast de bezuinigingen op de AWBZ-taken die gedecentraliseerd worden naar gemeenten, bezuinigt het kabinet ook op andere onderdelen in de zorg. Deze bezuinigingen zullen naar verwachting de vraag naar Wmo-voorzieningen verhogen. Een belangrijke maatregel is het scheiden van wonen en zorg voor inwoners die niet zelfstandig kunnen wonen. Een voorbeeld hiervan is dat cliënten, die voorheen naar het verzorgingstehuis gingen, thuis blijven wonen. Dat heeft tot gevolg dat deze inwoners een groter beroep doen op Wmo-voorzieningen zoals Hulp bij het Huishouden, woonaanpassingen en dagbesteding.

Participatiewet
De maatregelen in de nieuwe Participatiewet zijn gericht op het plaatsen van mensen op de arbeidsmarkt. De Wet werk en bijstand (WWB), de Wet sociale werkvoorziening (Wsw), en een deel van de Wajong worden samengevoegd in de nieuwe Participatiewet. De bezuinigingen op de sociale werkvoorziening worden alsnog doorgevoerd, waarschijnlijk met ingang van 1 januari 2014. Landelijk worden totaal 30.000 beschermde werkplekken beschikbaar gesteld. Gemeenten krijgen nieuwe instrumenten om arbeidsgehandicapten een route naar bijvoorbeeld werk te bieden. Via loondispensatie wordt het mogelijk om mensen tijdelijk voor een lager salaris te laten werken (loonwaarde). Er komt een quotumregeling voor bedrijven met meer dan 25 werknemers. Via deze regeling worden werkgevers stapsgewijs verplicht dat 5% per jaar van hun werknemersbestand bestaat uit medewerkers met een arbeidshandicap. De Participatiewet gaat uit van een bezuiniging op het re-integratiebudget.

Situatie in Aalsmeer
Op dit moment is duidelijk dat ongeveer 300 jeugdigen tot 18 jaar met Jeugdzorg in aanraking komen. Dit varieert van preventieve jeugdhulp tot jeugdreclassering. Verder wonen in gemeente Aalsmeer zo’n 560 mensen die hulp krijgen bij het opstaan en aankleden, het toedienen van sondevoeding en medicatie of ondersteund worden in het huishouden. Elk jaar ontvangt de gemeente ongeveer 250 nieuwe aanvragen voor deze hulp. Het budget Hulp bij het huishouden wordt vanwege de bezuinigingsmaatregel van het Rijk echter met 75% verlaagd. Het resterende budget (25%) blijft beschikbaar voor bewoners die het echt nodig hebben. Op basis van de inventarisatie, die nog in volle gang is, moet de gemeente keuzes maken zoals: hoe gaan we de schaarse middelen verdelen.