Lezing over bidprentjes en kloppen

Geestelijke maagden en hun liefde voor Christus

Op woensdag 13 november a.s. houdt mevrouw Evelyne Verheggen een lezing over bidprentjes en vrouwenspiritualiteit. Deze lezing is na de pauze in de algemene vergadering van de historische vereniging De Proosdijlanden. Vergadering en lezing vinden plaats in het Hervormd Verenigingsgebouw aan de Herenweg 205 te Vinkeveen. De avond begint om 20.00 uur en is gratis toegankelijk.

Op devotieprenten wordt het hart, symbool voor de menselijke ziel, afgebeeld in uiteenlopende spirituele en mystieke taferelen zoals het hart als huis. Op diverse devotieprenten klopt Christus op de deur van het hart van de geestelijke maagden. De kloppen zijn dan álle vrouwen die in de wereld woonden en een geestelijk leven leidden. Zij hadden Christus – nadat hij op de deur van hun hart had geklopt – in hun hart toegelaten. Hij ging in haar hart wonen en Hij ruilde Zijn hart met het hart van de maagd.

Bid- en devotieprenten speelden in de zeventiende en achttiende eeuw een belangrijke rol in het godsdienstig leven van Noord-Nederlandse katholieken. Ze zijn te beschouwen als opvolgers van de middeleeuwse miniaturen. In hun dagelijks leven en ter ondersteuning van het gebed maakten de geestelijke maagden intensief gebruik van religieuze prenten. Ze bewaarden ze in gebedenboeken of plakten ze in handschriften.

Bijzonder is de gebruikscultuur die in de zevende eeuw in het noorden ontstond: de begijnen en kloppen voorzagen de prentjes van handgeschreven opdrachten, waardoor deze als het ware gingen functioneren als een ondergrondse vorm van communicatie. Bij overlijden werden de prentjes voorzien van een in-memoriam tekst. Zo ontstond het bid- of doodsprentje.

De lezing gaat in op de vrouwenspiritualiteit, zoals deze is verbeeld op de devotieprenten. Daarnaast is aandacht voor de diverse gebruiken van de prenten als hulpmiddel bij het gebed, als basis voor memorie en ter herinnering aan de diverse sacramenten zoals communie en vormsel.

Evelyne Verheggen promoveerde in 2006 op het proefschrift “Beelden voor passie en hartstocht, bid- en devotieprenten in de Noordelijke Nederlanden, 17de en 18de eeuw”. Behalve over devotieprenten publiceert zij over relieken en religieuze kunst en cultuur.