Vergeten verzetsstrijder Jan Berkelaar uit Vinkeveen na 77 jaar erkend

Het is 13 juli 1943. Jan Berkelaar wordt uit Vinkeveen opgehaald door een Amsterdamse politieagent. Hij belandt in een politiebureau in Amsterdam-Noord. Enkele dagen later voeren Amerikaanse bommenwerpers een missie uit boven Amsterdam. Het doel is de gecamoufleerde Fokkerfabriek. Alle bommen missen hun doel. Het politiebureau in Amsterdam-Noord wordt wel geraakt. Eén van de overledenen is de 33-jarige Jan Berkelaar. Zijn zwangere vrouw en twee kleine kinderen blijven met vragen achter waar pas in 2020 antwoorden op komen. Na nieuw onderzoek weten we dat Jan Berkelaar deel uitmaakte van het verzet. Een vergeten verzetsstrijder die na 77 jaar alsnog is toegevoegd aan de ‘Erelijst van Gevallenen 1940-1945’.

Begin 2020 vraagt de dochter van Jan Berkelaar twee bevlogen Vinkeveners – moeder Greet Stappers-Mulckhuyse en dochter Marjolein Stappers – om met haar onderzoek te doen naar haar vader. Tegelijkertijd doet een kenner van de lokale geschiedenis uit Mijdrecht – Jan Rouwenhorst – zelf onderzoek in de archieven. Gemeente De Ronde Venen brengt beide partijen in april 2020 samen. Door elkaars resultaten te combineren komen we tot het volledige verhaal.

Verzetswerk

De feiten: Jan Berkelaar staat in de archieven vermeld als lid van het plaatselijk verzet in Vinkeveen. Hij houdt zich o.a. bezig met het repareren van opgedregde wapens, de distributie daarvan en het vervalsen van voedselbonnen. Daarnaast heeft hij contact met ten minste één Joods gezin in Amsterdam. De man smeekt hem in een brief om zo spoedig mogelijk een fiets te komen brengen. Dit gezin, en bijna heel hun familie, is later vermoord in nazivernietigingskampen.

Na de Tweede Wereldoorlog

In mei 1945 is Nederland weer vrij. Duizenden leden van de Nederlandse strijdkrachten en het verzet worden opgenomen in de ‘Erelijst van Gevallenen 1940-1945’. Ondanks het officiële verzoek van zijn broer – tijdens de bezetting plaatselijk commandant van het verzet – ontbreekt bij de publicatie in 1960 de naam van Jan Berkelaar. De recente onderzoeksresultaten hebben geleid tot een belangrijke heroverweging. De naam van Jan Berkelaar is daarom alsnog opgenomen in de digitale versie van de ‘Erelijst van Gevallenen 1940-1945’.

Jan Berkelaar Brug

Op 12 september zijn de bevindingen met de drie kinderen (83, 80 en 77 jaar) van Jan Berkelaar gedeeld. Dit gebeurde tijdens de opening van de Pop-up tentoonstelling: ‘Vrijheid/Blijheid’ over de Tweede Wereldoorlog in d’ werkplaats in Vinkeveen. Eindelijk hebben zijn dochter en zoons duidelijkheid gekregen. Voor hen is het een lang uitgestelde bevrijding. Burgemeester Maarten Divendal heeft tijdens de bijeenkomst bekend gemaakt dat de brug Herenweg / Baambrugse Zuwe zal worden vernoemd naar Jan Berkelaar. Rechts, waar nu een parkeerplaats te vinden is, woonde Jan Berkelaar tot hij werd opgepakt. Hier groeiden ook zijn drie kinderen ook op.

Burgemeester Maarten Divendal: “Als burgemeester mag je soms onderdeel zijn van heel bijzondere gebeurtenissen. Dit was er één die mij zal bijblijven. Ik vind het verdrietig dat de kinderen zo lang met hun vragen moesten rond lopen. Tegelijkertijd ben ik blij dat zij 77 jaar na het overlijden van hun vader alsnog met trots zijn naam mogen dragen. Prachtig dat Jan Berkelaar vanaf nu de eer krijgt die hij verdient.”