Eerste DNA-spoor van een otter-vrouwtje in De Ronde Venen

In De Ronde Venen is voor het eerst een DNA-profiel van een ottervrouwtje gevonden dat drie of vier jaar geleden is geboren in de Nieuwkoopse Plassen! Dit is de eerste keer dat er DNA-materiaal van een otter in de Ronde Venen is ontdekt. Voor de provincie Utrecht is dit niet alleen bijzonder maar ook heel goed nieuws. Uit sporen is verder gebleken dat een en mogelijk meer otters uit de Nieuwkoopse Plassen via de Bovenlanden en de faunapassage onder de N212, de Ir. Enschedéweg, de weg naar de polder Groot-Wilnis richting Botshol en de Vinkeveense Plassen weten te vinden. Dit goede nieuws is het gevolg van het vrijwillige speurwerk van bestuursleden van de Natuur en milieuvereniging De Groene Venen (DGV) en het onderzoek van Wageningen University & Research. 

Op zoek naar poep

In de winter van 2019/2020 zijn door de vrijwilligersgroepen in Nieuwkoop, Reeuwijk en de Ronde Venen DNA-profielen van negen otters verzameld. Hans Blom, de aanjager en initiatiefnemer van dit vrijwilligerswerk: “Deze DNA-profielen komen uit de uitwerpselen (spraints genaamd) die we vinden. Lopend of per boot speuren we de kanten af op zoek naar otterspraints.” Dat we dit seizoen zeven verschillende DNA-profielen hebben ontdekt is relatief veel, omdat er in deze regio slechts enkele tientallen otters leven. 

DNA onderzoek

De otterpopulatie in Nederland wordt jaarlijks onderzocht door een genetische monitoring. De genetische monitoring is een initiatief van de Zoogdiervereniging Nederland, Niewold Wildlife Infocentre en de universiteit van Wageningen in opdracht van en met financiering van het ministerie van LNV. Wageningen University & Research haalt uit de gevonden spraints DNA en vergelijkt de resultaten met die uit voorgaande jaren. Daaruit valt te concluderen dat de spraint uit De Ronde Venen afkomstig is van een vrouwtjesotter die drie tot vier jaar geleden in de Nieuwkoopse Plassen is geboren. “Daarnaast werden zelfs zeer recent twee otters gezien in Kockengen. Allemaal indicaties dat de otters de provincie Utrecht verkennen op zoek naar een nieuw leefgebied. Hiermee kan worden gesteld dat de Nieuwkoopse Plassen als kerngebied en kraamkamer een belangrijke rol vervullen voor de verdere verspreiding van de otters over de provincies Utrecht en Zuid-Holland”, vertelt Blom verheugd.  

Landelijk

Ook landelijk gezien gaat het steeds beter met de otter. Het aantal is het afgelopen jaar met naar schatting 20% gestegen tot 450 individuen. Hiermee kan van een bestendige populatie worden gesproken. Helaas zijn er het afgelopen jaar weer veel otters (ongeveer 130, 1/3 van het totaal aantal) in het verkeer overleden. Het is dan ook onverminderd van belang dat knelpunten in wegen worden aangepakt om ervoor te zorgen dat de otters veilig zijn in hun leefgebied en zich verder kunnen verspreiden. Met hulp van wegbeheerders, die faunapassages aanleggen bij knelpunten in migratieroutes, kunnen de otters zich duurzaam vestigen in de provincie Utrecht. Het is fantastisch dat de provincie Utrecht en gemeenten zoals De Ronde Venen hieraan meewerken. 

De otter als icoon

De otter wordt beschouwd als een icoonsoort voor de veenweidegebieden in Nederland en staat als toppredator bovenaan de voedselketen. Na een herintroductie in 2002 in de Weerribben en de Wieden hebben de otters zich geleidelijk verder over Nederland verspreid. Dit is te danken aan de verbeterde waterkwaliteit, waarin waterschappen en natuurbeheerders een belangrijke rol hebben gespeeld, maar ook aan de provincies en gemeenten die hebben gewerkt aan het Natuurnetwerk Nederland en faunapassages waardoor de otters zich verder hebben kunnen verspreiden. Het Natuurnetwerk Nederland vormt veilige verbindingsroutes tussen natuurgebieden, waardoor de otters zich verder hebben kunnen verspreiden en de genetische variatie toeneemt. Dit is van belang om inteelt te voorkomen en de gezondheid en vruchtbaarheid van de otters ook op termijn te waarborgen.  

Op zoek naar de otter

Ondanks dat er steeds meer otters in de regio zijn, valt het niet mee om ze te spotten. Ze zijn ontzettend schuw en laten zich overdag niet snel zien. Daarom speurt DGV naar hun spraints en andere sporen en plaatst zij her en der wildcamera’s. Deze camera’s gaan automatisch filmen als er iets beweegt. Je kan je voorstellen dat dit heel vaak gaat om een kat, haas, vogel of zelfs bewegend riet en … regendruppels. Maar met een beetje geluk zie je ook een otter! De bestuursleden van De Groene Venen gaan door met hun speurwerk. LNV stopt met het financieren van dit onderzoek. Hopelijk komen er andere financieringsmogelijkheden zodat we beter weten waar de otter het naar zijn zin heeft. Plaatsen waar de otter zit zijn namelijk ook aantrekkelijk voor veel andere diersoorten en daarmee cruciaal voor de biodiversiteit!