Toespraak burgemeester Pieter Heiliegers bij de herdenking bij de Thamerkerk

Toespraak burgemeester Pieter Heiliegers bij de herdenking bij de Thamerkerk Uithoorn

Vandaag (4 mei) herdenken we alle Nederlandse oorlogsslachtoffers die tijdens de Tweede Wereldoorlog of daarna in oorlogssituaties en bij vredesoperaties zijn omgekomen. Lees hier de toespraak die burgemeester Pieter Heiliegers hield bij de herdenking bij de Thamerkerk in Uithoorn:

Dames en heren, jongens en meisjes. Vandaag herdenken we alle Nederlandse oorlogsslachtoffers die tijdens de Tweede Wereldoorlog of daarna in oorlogssituaties en bij vredesoperaties zijn omgekomen. Dat doen we hier in Uithoorn bij de Thamerkerk en in de loop hier naar toe bij het Spoorhuis. Dat doen we ook in het dorp De Kwakel bij een nazaat van de Anne Frank-boom in het Egeltjesbos en natuurlijk op de Dam en elders in het land.
Hier zijn we bijeen bij het stilte monument; een maanwitte schijf van natuursteen uitlopend in de rivier De Amstel. 

Vorig jaar hield André van Duin een mooie toespraak op de Dam waar hij onder andere vertelde dat hij ieder jaar op 4 mei herdenkt bij het Homomonument. Wist u dat het Stiltemonument alhier en het Homomonument door dezelfde kunstenaar is ontworpen? Karin Daan. Van Duin zei ook: Het feit dat wij als eerste in de wereld zo’n monument hebben, tekent onze vrijheid’. Door de vrijheid op deze manier te benoemen, echoën de ideeën van liberale filosofen zoals John Stuart Mill. Die schreef in 1859 het essay over de vrijheid, dat in vele landen werd vertaald en vandaag de dag nog steeds veel gelezen wordt. In dit essay definieerde Mill vrijheid als het vermogen om je leven in te vullen zoals je zelf wil, zonder dat de overheid of andere collectieve instanties daarbij tussenbeide komen. Het jaarthema voor de herdenkingen en vieringen is dit keer vrijheid in verbondenheid. Hiermee benadrukt het Nationaal Comité 4-5 mei dat onze vrijheid onlosmakelijk is verbonden met de vrijheid van de ander. Dat onderstreept wat mij betreft de woorden van Mill en dat uitte zich ook in mijn optiek in die opmerking van Van Duin. 

Vrijheid? We kunnen er niet om heen “De oorlog in Oekraïne”. Maar we gaan er ook niet om heen. Die oorlog toont hoe kwetsbaar die vrijheid is en sterkt ons om oorlogsslachtoffers te herdenken en het belang van vrijheid, democratie en rechtsstaat uit te dragen. 

Dagelijks lijden vele mensen in het oosten van Europa door de inval van Poetin. Maar u weet, ook op veel plekken elders in de wereld woedt oorlog. In enkele landen zelfs al jaren achtereenvolgend.
Het haalt bij sommigen van ons -en zeker de ouderen- wederom herinneringen uit de verschrikkelijke Tweede Wereldoorlog op. Ook hier in Uithoorn. In de nacht van 10 mei 1940 werd die oorlog ook voor Uithoorn een feit. Op de Thamerweg werden de bewoners uit hun slaap gewekt door het onheilspellende gedreun van de motoren van vliegtuigen op weg naar Schiphol om daar te bombarderen. In hun nachtgoed kwamen zij de Koolasweg op; daar liep tevens meester Ernst de Beus van de Katholieke Jongensschool in zijn hemd en broek, waarvan de bretels nog los hingen. Hij liep daar zenuwachtig rond en riep. “Het is oorlog, het is oorlog”. Hij kon het weten. Hij was eerder geïnformeerd. Hij was namelijk lid van de Luchtbescherming Bevolking Uithoorn.
Die paniek zien wij ook nu weer uit Oost-Europa, zeker met de beelden op TV en via Social Media. Oorlog is weer heel dichtbij gekomen. Maar we zeggen toch steeds….dit nooit meer?

Het ontroert me hoeveel mensen, ook in onze twee dorpen, vrijwillig klaarstaan voor de Oekraïense vluchtelingen. Sommigen hebben zelfs hun huis opengesteld. 

Er is veel gaande in de wereld en daardoor is het in verbinding blijven met elkaar belangrijker dan ooit. 
Verplaatsen we ons nog voldoende in de ander voor die verbinding?  
In gedachten “Dit nooit meer”. Maar hoe?

Waar we op zoek gaan naar die antwoorden kan de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog ons helpen, zeg ik vaker. Juist omdat die oorlog, met al zijn verschrikkingen, in zo veel opzichten dicht bij ons staat. Het bijwonen van een herdenking als deze kan het beginpunt van zo’n zoektocht vormen, maar is niet voldoende. Vindt u niet?
We moeten steeds opnieuw nadenken, erover spreken en er wat mee doen over de wijze waarop de vrijheid zo goed mogelijk beschermd is. Elk jaar weer. Elke dag weer.
“Dit nooit meer”, was toch de uitspraak? 

Zoek elkaar op….en spreek elkaar aan “Hoe gaat het met je? Kan ik ergens helpen?” in gedachten het jaarthema vrijheid in verbondenheid.
Mag ik u vragen om er in de komende dagen nog eens over te denken? Het zal ons sterken in de vrijheid met verbondenheid.       

Dank u wel.        

Pieter J. Heiliegers, burgemeester Uithoorn,  4 mei 2022