Hoe de Bibliotheek Amstelland in Kudelstaart de buurt verbindt met een community bibliotheek

De Bibliotheek Amstelland heeft in Kudelstaart een bibliotheek opgezet waarin dorpsgenoten een actieve rol hebben. Zij hebben niet alleen geholpen bij het opzetten van de bibliotheek, maar bepalen ook een deel van de programmering. Hoe belangrijk is zo’n community bibliotheek? En hoe kan je het laten werken? 

Elisabeth Duijser, directeur van de Bibliotheek Amstelland vertelt wat de bibliotheek in Kudelstaart betekent. “Er is weer een fysieke bibliotheek in het dorp, die vooral gericht is op kinderen. Maar ook (jong) volwassenen kunnen hier hun boeken reserveren en afhalen. Onze bibliotheek is een ontmoetingsplek voor lezen, leren en activiteiten. Een plek waar inwoners actief meedenken over bijvoorbeeld de inrichting, het programma en de collectie. Het heeft een tijdelijke opzet, zodat we kunnen leren wat werkt en wat inwoners graag willen.” De bibliotheek blijft in elk geval tot het eind van dit jaar open. Daarna besluit de gemeente Aalsmeer of de bieb verder mag of moet stoppen.

De keuze van de plek was ingegeven door dorpsgenoten

Annemarie van der Veen, kwartiermaker en programmamaker, is de drijvende kracht achter deze ‘community bieb’. Om Kudelstaart te leren kennen besloot ze te gaan wandelen met sleutelpersonen in het dorp. Ze vroeg hen naar een plek die gedragen werd door de dorpsgenoten, met een goede sfeer en lekker wat aanloop. Het kleine gymzaaltje in de Proosdijhal lag niet meteen voor de hand, maar bood al deze voordelen. Annemarie: “De opa’s en oma’s van de kinderen die hier nu komen hebben hier nog gym gehad. Het is een multifunctioneel gebouw, dus als bijvoorbeeld de turnsters komen sporten, dan komt er al gauw een ouder en een broertje of zusje mee. En bovendien gaan bewegen en lezen bij kinderen heel goed samen.” 

Bewegen en lezen gaan hand in hand

De kleine gymzaal nodigt meteen uit tot bewegen. Van de turnkasten zijn boekenbakken gemaakt en aan de rekken hangen vakken met boeken. En er is een glijbaan. “Kinderen mogen hier met stoelen slepen, van de glijbaan afglijden, spelletjes spelen en rennen. Ze pakken er een boek bij, lezen een stukje en gaan dan weer spelen. Zo worden de kinderen enthousiast en gaan er ook boekjes mee naar huis. Ze vinden het een fijne plek. En zo ontstaat vaak ook leesplezier.” 

Waarom is een community bibliotheek eigenlijk zo belangrijk?

Annemarie vertelt over hoe van het een het ander komt. “We hebben de Kinderraad van Aalsmeer gevraagd om mee te denken. Daar zei een meisje dat ze het zo leuk zou vinden als er schaaklessen zouden komen. Ik ben daarop langs de schaakclub gegaan. De kinderen krijgen nu schaakles in de bieb. Ze nemen hun ouders en grootouders mee. En ondertussen zijn ook zusjes, broertjes, vriendjes en vriendinnetjes lid geworden van de Bibliotheek. Ze lenen allemaal boeken. Zo komt de gemeenschap naar je toe! Of neem Mahmood, hij kwam hier via via op de zaterdag om te helpen opruimen. Mahmood komt nu ook bij ons Dorpspraatje om zijn Nederlands te oefenen en neemt zijn vriend mee. En zo heb ik nog veel meer voorbeelden van mensen die iets willen en elkaar enthousiast maken om dat samen te doen. De bibliotheek is hierin een onmisbare schakel. Hier verbinden we mensen met elkaar en met lezen. 

Pionieren

Lotte Kok, adviseur Community Library van bibliotheekorganisatie Probiblio: “De bibliotheek is van oudsher de plek waar je komt om kennis op te doen. Alleen is de manier waarop die kennis overgedragen wordt niet meer alleen via boeken, maar ook via de stads- of dorpsgenoten zelf. Dat je daarbij als bibliotheek ook een belangrijke verbindende rol kan spelen, door dorpsgenoten met elkaar in contact te brengen, is ontzettend mooi. Daarmee verbreedt de rol van de bibliotheek en wordt het een echte gemeenschapsplek. Een van de laatsten in onze samenleving waar je kosteloos kan en mag verblijven.”

In de Verenigde Staten zijn community libraries heel gangbaar. Maar ook in ons land geven steeds vaker gemeenschappen de bibliotheek vorm. Bezoekers hebben inspraak in de programmering, herkennen zich in het aanbod en voelen zich daar mede-eigenaar over. “Het is nog pionieren maar het is ontzettend waardevol als je ziet dat een bibliotheek gedragen wordt door de gemeenschap.”

Zou een community bibliotheek overal aanslaan?

“Het kan heel goed in een dorp als Kudelstaart. En in kleinere gemeenschappen in bijvoorbeeld Gelderland en Overijssel zitten ze ook al. Maar het kan net zo prima in een stad. Er zijn hele succesvolle community bibliotheken in verschillende stadsdelen in Amsterdam bijvoorbeeld, van OBA Next. Het belangrijkste is dat mensen zich identificeren met een bepaalde omgeving. Je moet heel scherp hebben voor welk gebied je werkt en dat wordt vooral bepaald door de gemeenschap die er woont.”

De gemeenschap in Kudelstaart staat op

De activiteiten in de kleine bieb in de gymzaal worden goed bezocht. En de bezoekers nemen steeds weer bekenden mee. Annemarie: “Ik weet uit ervaring dat het werkt. Met een beetje tijd en ruimte om de dingen te doen zoals ze hier passen, komt de community bibliotheek in het dna van de dorpsgemeenschap. Mensen beginnen het al te voelen. Zo kwam er iemand met het idee van een kinderboekenclub. Dan zeg ik: goed idee, doe maar. Zorg dat je een aantal kinderen bij elkaar krijgt en dan regel ik de rest hier in de bieb.”