Nieuwe kansen voor de zeldzame natuur van de Bovenlanden

Een uitgebreide delegatie van onder andere de Provincie Noord-Holland, Landschap Noord-Holland, Hoogheemraadschap van Rijnland en Gemeente Aalsmeer maakte vorige week een vaartocht door het unieke landschap van de Bovenlanden. De samenwerkingspartners willen hun krachten bundelen om zo de zeldzame natuur en de cultuurhistorische pareltjes van dit gebied, zoals de trekheestercultuur, te beschermen en de mogelijkheden te onderzoeken voor duurzame recreatie.

Lang niet iedereen weet dat tussen de Ringvaart en de Oosteinderweg een eeuwenoud en uniek landschap ligt met honderden eilandjes, de Bovenlanden. Bovendien ligt achter de lintbebouwing de Oosteinderpoel verscholen, die vanwege haar flora en fauna een uniek natuurgebied is in Nederland. Daarnaast vormen de Bovenlanden de steunpilaar van de Groene AS, een ecologische en recreatieve verbindingszone die de provincie aanlegt tussen Amstelland en Spaarnwoude. Allemaal redenen om dit bijzondere gebied te behouden en te versterken. En bescherming is noodzakelijk, omdat wegens het verdwijnen van de trekheerstercultuur een eeuwenoud cultuurlandschap verloren dreigt te gaan. Ook heeft het gebied te lijden door afslag: de oevers moeten worden beschermd om te voorkomen dat de eilanden langzamerhand afkalven.

Duurzame recreatie
Verschillende delen van de Bovenlanden zijn eigendom van Landschap Noord-Holland, dat de natuur- en cultuurhistorische waarden van het gebied graag wil beschermen én het gebied waar mogelijk wil openstellen voor duurzame recreatie. In het rapport Op het scherp van de snede, dat de organisatie tijdens de vaartocht overhandigde aan onder andere gedeputeerde van Noord-Holland Rob Meerhof, zien de samenstellers allerlei mogelijkheden voor het gebied, zoals het aanleggen van wandelpaden, vaarroutes voor kleine bootjes en een kleine horecagelegenheid. Dit betekent wel dat het gebied volgens Landschap Noord-Holland meer zichtbaar en beter bereikbaar moet worden gemaakt. Wethouder Ulla Eurich is blij met het rapport. "Deze ideeën passen goed bij het beleid van de gemeente Aalsmeer. Wij willen graag de watersport en recreatie stimuleren, maar daarbij mag de duurzaamheid niet in de knel komen."

Ecologische ‘stapstenen'
Tijdens deze dag werd nog een ander rapport uitgereikt: Het Uitvoeringsprogramma Groene AS, dat in opdracht van de provincie Noord-Holland is opgesteld. De bedoeling van de Groene As, die een onderdeel is van de Ecologische Hoofdstructuur, is om een ecologische en recreatieve verbinding te maken tussen verschillende natuurgebieden in en rond Amsterdam. Een belangrijk onderdeel daarvan is het aanleggen van ecologische stapstenen, kleine natuurgebiedjes waardoor dieren en planten zich kunnen verspreiden naar andere, grotere natuurgebieden. Het gaat hier bijvoorbeeld om de waterspitsmuis, meervleermuis en de ringslang. In het plan staat precies wat wanneer moet gebeuren, wie daarvoor verantwoordelijk is en wat de kosten zijn. Wethouder Eurich: "Alle projecten en knelpunten zijn nu duidelijk in kaart gebracht, dat is een grote stap voorwaarts. Je ziet dat ontzettend veel mensen en partijen zich bezighouden met dit gebied. Die samenwerking moeten we vasthouden en nu doorpakken."

Oeverbescherming
Een ander belangrijk onderdeel van de Groene AS dat al in mei wordt opgestart door het Hoogheemraadschap van Rijnland en de provincie Noord-Holland is de aanleg van natuurlijke oeverbescherming. Door de wind en de scheepvaart op de Ringvaart hebben de oevers van de eilanden flink te lijden en verdwijnen grote delen land in het water. Wethouder Ulla Eurich: "Het idee is om meterslange tubes te vullen met bagger uit de Ringvaart. Deze worden voor de oevers gelegd, zodat daarachter een luwwaterzone ontstaat. Op deze manier creëren we een ideaal leefgebied voor verschillende zeldzame dieren, zoals de meerval. De tubes zullen net onder water staan en worden beplant met riet, zodat ze er natuurlijk uit zien. Doordat we de bagger nu niet hoeven af te voeren, is de aanleg van duurzame oevers financieel haalbaar."

Groenzone
Daarnaast werkt de Gemeente Aalsmeer aan het project Groenzone (voorheen ‘Sloopzone') van start. In dit gebied, dat gelegen is in de Bovenlanden en in het verlengde ligt van de Aalsmeerbaan, is het om veiligheidsredenen niet meer toegestaan om te wonen. "Wij hebben dit gebied echter niet afgeschreven", zegt Eurich. "We zien het als een enorme kans om het te transformeren in een groen-recreatieve omgeving, waar we natuur- en cultuurwaarden willen laten herleven. We willen dit gebied toegankelijk maken voor recreatie én een belangrijke rol geven binnen de Groene AS."

Bezuinigingen
Aan het eind van de vaartocht waren alle ogen gericht op de gedeputeerde van de provincie Noord-Holland, Rob Meerhof. Veel projecten zijn namelijk voor een groot deel afhankelijk van financiële steun door de provincie, zoals de aankoop van akkers door stichting de Bovenlanden. Maar de provincie heeft - evenals de gemeente Aalsmeer - minder geld beschikbaar omdat het Rijk minder geld verstrekt, vertelde Meerhof, die net als de andere aanwezigen was getroffen door de schoonheid van de Bovenlanden. "Ik vind het geweldig om te zien hoe al deze plannen bij elkaar komen en het zou prachtig zijn als we deze gouden kans voor samenwerking nu kunnen grijpen."