OnderzoeksCommissie water en bodemdaling Groot-Mijdrecht Noord presenteert bevindingen

Met het rapport “Water en Bodemdaling in Groot-Mijdrecht” doet de Commissie Remkes verslag van haar bevindingen. De provincie Utrecht verzocht de commissie onderzoek te doen naar de volledigheid en juistheid van feiten en onderzoeken op het gebied van water en bodem in de polder Groot-Mijdrecht Noord. In hoofdlijnen noemt de commissie de gedane onderzoeken onvoldoende. Zij erkent de problemen op het gebied van water en bodemdaling. Vragen van bewoners worden in het rapport beantwoord. Het rapport wordt vandaag, maandag 21 januari, gepresenteerd aan bewoners, provincie en pers.

Conclusies over de onderzoeken
- De opdracht aan de Commissie focust sterk op Groot-Mijdrecht Noord. Vanuit de aan de Commissie voorgeschreven invalshoek: water en bodemdaling, heeft de Commissie in technisch-wetenschappelijk opzicht geen verschil tussen het noordelijk en zuidelijk gedeelte van deze droogmakerij vastgesteld. Deze samenhang weerspiegelt zich in de titel van het rapport.

- Met betrekking tot de kwaliteit van het verrichte onderzoek vindt de Commissie dat de onderzoeken waarop de hoofddocumenten stoelen weinig onderlinge samenhang laten zien. Vele studies en rekenmodellen uit het verleden, die destijds andere doelen dienden, zijn zonder toegesneden aanpassingen gebruikt om ingrepen door te rekenen en uitspraken te doen.

- Het door het Hoogheemraadschap gesignaleerde gevaar van opbarsting van de bodem en wellen heeft de Commissie diepgaand bekeken. De onderbouwing van dit gevaar is in de documenten uiterst summier verantwoord. Bovendien is de onderbouwing gebaseerd op bouwputten, dus op andere omstandigheden dan zich in droogmakerijen als Groot-Mijdrecht voordoen.

- De Commissie heeft lang stilgestaan bij het gebruikte geohydrologisch model waarmee de gevolgen van de mogelijke ingrepen zijn berekend. De Commissie stelde vast dat een aantal van belang zijnde elementen niet overeenkomstig de werkelijkheid zijn meegenomen. Het rekenmodel is alleen geijkt op de huidige omstandigheden in Groot-Mijdrecht.

De Commissie merkt met nadruk op dat het niet-duurzame karakter van de polder ook bij toepassing van betere modellen blijft bestaan.

Conclusies over de situatie van water en bodemdaling

- De Commissie vindt dat de aandacht zich terecht op de gehele droogmakerij Groot-Mijdrecht moet concentreren. Sinds de drooglegging in 1880 heeft deze droogmakerij nooit op eigen kracht het hoofd boven water kunnen houden. Staken vroeger Provinciale Staten de helpende hand toe, nu betaalt de gehele omgeving via de waterschapsbelastingen mee om de polder droog te houden.

- Bijzondere geologische omstandigheden zijn de oorzaak van dat deze droogmakerij nooit zichzelf heeft kunnen bedruipen. De droogmakerij fungeert als het putje waar alle grondwater uit de omgeving naar toestroomt. Het ontbreken van de oude blauwe zeeklei in de ondergrond is de oorzaak. De blauwe zeeklei heeft een remmende invloed op het kwellende grondwater. Het gevolg is dat de kwel hier 5 à 6 maal groter is dan elders in Nederlandse droogmakerijen.

- De kwel is bovendien brak en bevat fosfaat en ammonium. Vooral in lang aanhoudende, droge zomers treedt hierdoor economische en ecologische schade op. In die perioden vindt er bijna geen doorstroming in de boezem plaats en nemen de concentraties aan chloride, fosfaat en ammonium toe.

- In het licht van de voorgeschiedenis en de huidige situatie moet men zich wel realiseren dat de gebruikers van de droogmakerij materiële en immateriële kosten afwentelen op de omgeving en het milieu. Daarbij komt dat in Groot-Mijdrecht de bodemdaling sterk is. Deze varieert van 0,1 tot 1,5 cm/jaar met een gemiddelde van 1,0 cm/jaar. De afwenteling wordt bij het continueren van peilverlagingen alleen maar groter.

- Als uit het oogpunt van ruimtelijke ordening grootschalig ruimte moet worden geschapen om de gevolgen van bijvoorbeeld klimaatveranderingen op te vangen, komt een weinig duurzaam gebied als Groot-Mijdrecht zeker als eerste in aanmerking om als overloop te dienen.

Conclusie over de ontwikkelde strategieën
De Commissie vindt dat de zes ontwikkelde strategieën in grote lijnen de mogelijke oplossingsrichtingen afdekken. De zes strategieën zijn echter niet in gelijke mate uitgewerkt. Daarom heeft de Commissie twijfels aan de onderlinge vergelijkbaarheid van de geraamde kosten van de voorgestelde strategieën.

Aanbevelingen
- De Commissie heeft vastgesteld dat kwaliteitsborging van de studies en modellen door onafhankelijke deskundigen niet of nauwelijks heeft plaatsgevonden. De Commissie vindt dit een eerste vereiste om grootschalige ingrepen met hun effecten maatschappelijk verantwoord te kunnen afwegen.

- De Commissie beveelt nader onderzoek van opbarsting en wellen in relatie met de stabiliteit van de bodem aan.

- Voor strategieën die niet ver afwijken van de huidige toestand kunnen de effecten van ingrepen goed worden voorspeld. Voor meer drastische ingrepen zoals de strategie ‘Plas’ kunnen de uitkomsten grote onzekerheden bevatten. De Commissie beveelt daarom een betere grondwatermodellering aan.

Het hele rapport is te vinden op: www.grootmijdrechtnoord.nl en www.provincie-utrecht.nl