Agent Klaassen zit 25 jaar na moord nog diep in het politiehart

De moord op politieagent Iman Klaassen in Vinkeveen dreunt een kwarteeuw na dato nog na. Betrokkenen staan maandag stil bij zijn dood en denken nog veelvuldig aan die koude dinsdag 4 december 1992, toen na een overval de wilde achtervolging fataal afliep. ,,De impact was enorm.''

Een rode Fiat Uno met kapotgeschoten achterraam scheurt op 4 december 1992 met 140 kilometer per uur over de A2. In de kleine auto lijkt alleen een bestuurder te zitten. Maar op de achterbank en achter een stoel weten zich nog twee mannen te verbergen. Een van hen opent het vuur op een politieauto die het trio achtervolgt. Een halfuur daarvoor zijn de criminelen vanuit een Saab overgestapt op de in hun woonplaats Amsterdam gestolen Fiat. Dat doen ze vlak nadat ze in Utrecht een bank hebben overvallen en ruim 50.000 gulden hebben buitgemaakt. Terwijl de agenten met een kunstmatige file proberen de auto op de A2 tot stoppen te dwingen, lukt het de bestuurder toch om de afrit naar Vinkeveen op te rijden. Het is rond halfelf vrijdagmorgen op die koude zonnige dag, als de auto onderaan de afrit niet direct terug de snelweg op kan rijden. Een vrachtauto blokkeert de route, waardoor de auto de andere kant kiest en op de Groenlandsekade uitkomt. Daar besluiten de inzittenden een boot te stelen en het op een peddelen te zetten.

Vanuit de boot stappen de mannen Résidence Hotel Vinkeveen binnen, waar ze hulp krijgen van een nietsvermoedende keukenhulp. In het hotel proberen ze te ontkomen aan de politie, die vreest voor een gijzelingsactie. Al snel ontstaat een vuurgevecht, waarbij tientallen keren over en weer wordt geschoten. De net 25 jaar oude overvaller Errol Kabak raakt hierbij net als een agent gewond. Hij besluit in tegenstelling tot zijn maten Celal D. en Mike de W. om niet verder te vluchten. Terwijl de twee maten uiteindelijk worden aangehouden op een schip in de buurt, kiest Kabak ervoor om zich achter een deur te verbergen en de loop van zijn pistool door de ruit in de aanslag te houden.

Slechtheid

Opperwachtmeester Iman Klaassen (40) van de rijkspolitie in De Ronde Venen loopt bukkend met zijn wapen richting de deur. Nietsvermoedend nadert de man uit Wilnis Kabak. Klaassen kan geen kant op als plotseling de kogels in het rond vliegen. Hij wordt in zijn nek geraakt, net boven zijn kogelwerende vest. De politieman sterft ter plekke aan zijn verwondingen.

,,De impact van zijn dood was enorm'', weet Dick Boogaard nog precies. Hij is burgemeester van De Ronde Venen op het moment dat agent Klaassen dodelijk wordt getroffen. Ook zijn vrouw weet het nog precies: grote politiemannen die hun hoofd op elkaars schouders legden en hun tranen de vrije loop lieten. ,,Dat wil heel wat zeggen.'' Boogaard zei vlak na het drama al: ,,Iman Klaassen is verslagen door de kracht van slechtheid, verslagen door kogels uit wapens van misdadigers. Als zijn dood geen gevolgen heeft voor de aanpak van de misdaad, dan is Iman werkelijk verslagen. Het onrecht mag niet zegevieren.''

Verslagenheid

In alle dorpen van De Ronde Venen heerst volgens Boogaard op dat moment verslagenheid over de doodgeschoten agent. Een kalme, nuchtere en betrouwbare politieman uit de gemeente is er plotseling niet meer. ,,Ik probeerde te verwoorden wat iedereen toen voelde'', zegt de oud-burgemeester.
,,Ik herinner me de dag van zijn dood nog goed'' zegt Erik Akerboom. ,,Ik was in gesprek met mijn toenmalige korpschef Jan Wiarda toen het bericht binnenkwam.''

De huidige korpschef van de politie weet zich ook vijf dagen later nog goed te herinneren, de dag dat Iman begraven werd in zijn eigen woonplaats. Akerboom was zelf op dat moment plaatsvervangend districtchef en kende die dag zijn eerste werkdag binnen het district. Op alle politiebureaus hing de vlag halfstok, als eerbetoon aan Klaassen, die bijna 17 jaar agent was. ,,Iman was voorzichtig maar hield ook van actie'', vertelde zijn vrouw Els tijdens de indrukwekkende uitvaart. Ongeveer 1.500 mensen waaronder veel agenten en hoogwaardigheidsbekleders kwamen naar de begraafplaats in Wilnis om Klaassen de laatste eer te bewijzen. Boogaard: ,,De begrafenis was heel druk en emotioneel.''

,,Iman was een politieman in hart en nieren'', zei zijn partner Els tijdens de indrukwekkende begrafenis. ,,Hij hield veel van zijn werk. Het is toch wat dat iemand na een veroordeling wegens doodslag kan ontsnappen en weer kan moorden. Iman is altijd optimistisch geweest over de strijd tegen de misdaad. Maar gek genoeg had hij juist de laatste weken de indruk dat de samenleving die strijd aan het verliezen is. De politie probeert de maatschappij te beschermen maar dat wordt steeds moeilijker. De politiek mag niet bezuinigen op de politie, de grip op de misdaad mag niet worden verloren. Want dit verdriet gun ik niemand.''

Uitrusting

De rijkspolitie schreef aan minister Hirsch Ballin: ,,De schietpartij was de druppel die de emmer deed overlopen. Verdriet, woede en een verschrikkelijk gevoel van machteloosheid hebben zich van ons meester gemaakt na de dood van onze collega.'' Zij maakten zich zorgen over uitrusting, bewapening en opleiding van agenten. ,,De verdachten ontsnappen nog sneller dan de politie ze kan opsporen.''

Errol Kabak ontkent voor de rechtbank te hebben geschoten op Klaassen. Op 1 november 1993 wordt hij door het gerechtshof in Amsterdam tot levenslang veroordeeld. Zijn medeverdachten krijgen elk twaalf jaar cel opgelegd. Maar de doorgewinterde crimineel weet binnen een jaar alweer te ontsnappen, dit keer uit de extra beveiligde inrichting in Sittard. 

Tijdens de fatale overval van 4 december 1992 blijken twee van de drie daders niet lang daarvoor te zijn ontsnapt uit de gevangenis. Dat zorgt direct na de dood van Klaassen al voor veel verontwaardiging maar die verontwaardiging wordt nog veel groter als Kabak binnen een jaar alweer ontkomt. De politie zet alles op alles om de moordenaar van hun collega opnieuw achter de tralies te krijgen en ziet hem als staatsvijand nummer één.

In april 1998 komt de zaak opeens in een stroomversnelling. Agenten krijgen er lucht van dat de man die in Nederland meer dan veertig overvallen pleegde met de Amsterdamse criminele groep de 'Monks', na grootschalige drugshandel onder een valse naam in de gevangenis in Istanboel vastzit. Het is reden voor twee agenten om af te reizen naar de Turkse stad.

Internationale taal

,,We waren met stomheid geslagen dat hij daar zomaar dat kantoor binnen kwam lopen'', zegt Erik Akerboom terugblikkend op die bewuste reis. Hij was samen met een collega die exact wist hoe Kabak eruit zag, toen hij mei 1998 naar Turkije trok. Daar kwam topcrimineel Kabak totaal onverwacht het kantoor van de gevangenisdirecteur binnenwandelen, toen de twee Nederlandse agenten hier op gesprek waren. ,,Hij deed zijn handen voor zijn oren, schreeuwde dat 'ze' hem wilden vermoorden en rende weg.''
Kabak komt niet ver en verdwijnt weer snel in zijn cel. ,,De volgende dag hebben we nog met Turkse collega's gesprekken gevoerd en hen op het hart gedrukt om Kabak niet te laten lopen, omdat hij een agent vermoord had in ons land. Ja, dat kwam wel bij hen aan. Want als het gaat over het doden van een politieman dan spreek je internationale taal.''

Verplicht

Waarom Akerboom persoonlijk naar Turkije ging? ,,Omdat de dood van Iman ons bij de politie niet losliet. Vanaf het moment van zijn dood en de daaropvolgende ontsnapping van Kabak waren wij aan elkaar verplicht om hem te pakken te krijgen en om hem zijn straf uit te laten zitten. We sloten als politiemensen samen een verbond: dat dit nóóit mag worden vergeten.''

Op 13 juli 1998 eindigt de bizarre geschiedenis rond de op 1-jarige leeftijd met zijn ouders naar Nederland gekomen Kabak plotseling. De plat Amsterdams pratende moordenaar blijkt zelf te zijn omgebracht: vermoord door een medegedetineerde in zijn cel. Om volledig zeker te zijn laat de politie in Nederland vingerafdrukken en sectiefoto's vanuit Turkije overkomen. Zonder twijfel is dan te stellen dat het inderdaad de moordenaar van Iman Klaassen is, die ruim vijf jaar na het drama in Vinkeveen sterft als hij 30 jaar oud is.
,,Zijn dood gaf weinig voldoening bij nabestaanden en collega's'', herinnert Akerboom zich het overheersende gevoel uit die tijd. ,,Hij kwam er te gemakkelijk vanaf op deze manier.''

Voor de korpschef is vanaf de dood van Kabak alles rond Iman Klaassen een herinnering geworden. ,,Een herinnering die nog steeds doorgaat.'' Nog altijd is jaarlijks ook een herdenking op de begraafplaats voor Iman. ,,Sinds die dag in Vinkeveen besef ik hoe vitaal de software in ons hoofd en hart is'', omschreef Akerboom vorig jaar al eens tijdens een herinneringsbijeenkomst voor omgekomen agenten. ,,Politieagenten stappen niet terug maar naar voren. Dat bepaalt wie wij zijn. Door wat daar in Vinkeveen gebeurd is ben ik me heel bewust geworden van wat dan kan gebeuren. Dit vreselijke incident kunnen we niet vergeten. Wat geweld doet met mensen, de impact hiervan op collega's en familieleden. Dat heb ik toen geleerd en die lessen gebruik ik nu nog. Als leidinggevende heb ik toen heel veel gesprekken gevoerd en geluisterd. Dit deed een beroep op de weerbaarheid en collegialiteit van het team, dat heel sterk en hecht bleek te zijn.''

Symbool

De dood van Klaassen heeft Akerboom gevormd als politieman. ,,Als je zoiets meemaakt als jonge inspecteur vergeet je dat nooit meer. Daar leerde ik wat de politie écht inhoudt, dat we geen padvinders zijn.'' 

Dat Klaassen niet is vergeten onder collega's blijkt ook uit hoe diep de pijn nog zit bij nauw betrokkenen, 25 jaar later. Totale ontreddering en een explosie aan emoties waren het gevolg van de plotselinge dood van de agent, die middenin het team en het leven stond toen hij plotseling stierf door een zwaar bewapende crimineel. ,,Er was veel discussie over het aantal politiemensen en de organisatie'', weet burgemeester Boogaard nog. Akerboom voegt toe dat na de dood van Klaassen de veiligheid van agenten hoge prioriteit heeft gekregen en maatregelen versneld zijn doorgevoerd, zoals bepantsering van politieauto's en ook kogelwerende vesten in alle auto's.

Wie oud-burgemeester Boogaard nu vraagt om een herinnering uit die tijd noemt dit als eerste. De foto van Iman hangt nog altijd op het politiebureau in Mijdrecht, als symbool van zijn nooit te vergeten dood. Akerboom: ,,Iman was een écht politieman, die niet losliet. Zijn verhaal is bekend, dat van veel andere politieagenten met een of meer persoonlijke heftige ervaringen niet. Iman trok niet terug maar stapte eropaf. Dit is het mooie maar tegelijkertijd ook zo heftige van ons vak.''