Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen: Hongerwinter in De Ronde Venen

‘De eerste 3 maanden hadden we totaal geen aanvoer’. Uit het jaarverslag van 1945 van de fruitveiling van Vinkeveen blijkt dat de veiling de eerste drie maanden van 1945 helemaal geen voedsel kreeg aangevoerd. In het westen van Nederland was er in het laatste oorlogsjaar een enorm voedseltekort, waardoor deze winter ook wel de Hongerwinter wordt genoemd.

De belangrijkste oorzaken hiervoor waren dat de Nederlandse regering in Londen in september 1944 een algemene spoorwegstaking had afgekondigd, om op deze manier de Duitsers tegen te werken. Het vervoeren van bijvoorbeeld wapens werd hier namelijk door bemoeilijkt. De reactie van de Duitse bezetter was dat de aanvoer van voedsel naar het westen zes weken lang werd stilgelegd, wat een groot gebrek aan voedsel veroorzaakte. Ook in de kernen van de huidige gemeente De Ronde Venen werd het tekort in de loop van de winter steeds nijpender.

In het jaarverslag van de fruitveiling blijkt dat ze wel hadden verwacht dat er in de eerste maanden van 1945 nauwelijks aanvoer van groente en fruit zou zijn. Dat jaar was er namelijk geen witlof teelt en gewoonlijk bestond in de winter een groot deel van de totale voedselaanvoer uit witlof. In Vinkeveen was de landbouwgrond in het dorp zeer geschikt om witlof te laten groeien en dus werd dit veel geteeld. Ook andere groenten werden niet aangevoerd, omdat ‘er zoo’n groot gebrek aan alles bestond dat ieder ook al op zelfbehoud was aangewezen’. 

Vanwege het voedseltekort werden initiatieven opgezet om kinderen vanuit het westen naar het noorden van Nederland te sturen. De kinderen werden opgevangen in gezinnen op het platteland, waar ze konden aansterken. In ons archief hebben wij briefjes gevonden waarop te lezen is dat enkele ouders uit Mijdrecht hun kinderen opgaven om in januari en februari 1945 naar Friesland te worden uitgezonden.   

Niet alle kinderen kwamen hiervoor in aanmerking. Kinderen moesten ‘geneeskundig zijn goedgekeurd’ en mochten ook niet ‘lijden aan eenige ziekte’. Eén van de ouders die zijn kind op wil geven voor de uitzending naar Friesland, schrijft dat zijn zoon ‘niet ziekelijk’ is, maar omdat ‘er hier al 3 zieken zijn, zouden wij hem wat op wilden laten sterken’. Ouders waren verplicht om onder andere aan te geven welke godsdienst zij hadden, zodat hun kind in een gezin geplaatst zou worden dat dezelfde godsdienst beleed.

Het noorden van Nederland werd al in april bevrijd, maar de kinderen mochten alleen terug naar huis als de voedselsituatie in de eigen woonplaats weer normaal was. Om deze reden werden de kinderen pas vanaf juni terug naar hun ouders werden gebracht. 

In aanloop naar Bevrijdingsdag vertellen we in samenwerking met het Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen (RHCVV) enkele verhalen uit de Tweede Wereldoorlog in onze gemeente. Het RHCVV bewaart en beheert de archieven van gemeenten Stichtse Vecht, De Ronde Venen, De Bilt en Weesp. Vanaf 31 maart 2021 organiseren zij de digitale tentoonstelling ‘Het archief als getuige van de Tweede Wereldoorlog’ met video’s en verhalen uit de regio. Kijk voor meer informatie op www.rhcvechtenvenen.nl/tentoonstellingen.