Onderzoek naar onteigening Joods vastgoed afgerond

In opdracht van elf Noord-Hollandse gemeenten, waaronder gemeente Uithoorn, heeft de Radboud Universiteit in samenwerking met het Noord-Hollands Archief onderzoek gedaan naar de onteigening van Joods vastgoed tijdens de Tweede Wereldoorlog en de eventuele rol van de betreffende gemeenten hierin.

In de Tweede Wereldoorlog zijn door de Duitse bezetter op veel plekken in Nederland gebouwen en stukken grond onteigend en verkocht. Veelal ging het daarbij om vastgoed van Joodse inwoners die hun bezittingen onder dwang hadden achtergelaten. De gemeente Uithoorn heeft laten onderzoeken hoe ze tijdens en na de Tweede Wereldoorlog met dit vastgoed is omgegaan.

De belangrijkste conclusie is dat na de oorlog waar mogelijk rechtsherstel heeft plaatsgevonden. In de gemeente Uithoorn was sprake van drie gevallen van onteigening.  In alle drie de gevallen vond rechtsherstel plaats. Belangrijk hierbij is wel te vermelden dat rechtsherstel weliswaar betekende het herstel van eigendomsrechten, maar niet een gevoeld rechtvaardige oplossing voor de gevolgen van oorlog en bezetting. Voor wat betreft de bejegening, maar ook bijvoorbeeld de vraag in hoeverre sprake is geweest van naheffingen en boetes, is in het onderzoek geen uitspraak gedaan vanwege de beperkte beschikbaarheid van bronnen. In ieder geval is gebleken dat de gemeente niet was betrokken bij de verkooptransacties. Daarmee kan ook worden aangenomen dat er geen sprake van is dat de gemeente heeft geprofiteerd van de onteigeningen door zelf aan te kopen of daartoe een voorstel te doen.

Belangrijk onderzoek

Het college van burgemeester en wethouders is het onderzoeksteam dankbaar. Burgemeester Pieter Heiliegers (monumenten en erfgoed): “Dit is een belangrijk onderzoek. Het geeft namelijk, voor zover mogelijk, duidelijkheid over wat er in de gemeente Uithoorn is gebeurd ten aanzien van onteigening en rechtsherstel van Joods vastgoed. Er waren geen aanwijzingen dat er dingen zijn misgegaan, maar we staan open voor nieuwe informatie. Uiteraard willen wij de aandacht voor het leed dat de Joodse bevolking is aangedaan levend houden en het bijzondere slachtofferschap ook blijven erkennen. Zo hebben we in De Kwakel een nazaat van de Anne Frank-boom geplant. En tijdens de laatste Dodenherdenking nodigden we Jack Aldewereld uit om zijn bijzondere verhaal als Joods onderduikkind te vertellen .”

Het onderzoeksrapport “Joodse burgers in Noord-Holland. Onteigening en Rechtsherstel” is op 31 mei door de onderzoekers gepresenteerd in het Noord-Hollands archief. Het volledige onderzoek staat op de website van het Noord-Hollands Archief:

https://noord-hollandsarchief.nl/nieuws/nieuwsoverzicht/1255-onderzoek-onteigend-joods-vastgoed-afgerond.